Tác giả các bài viết:

 PV. Huế Xưa & Nay, Nguyễn Văn Hoá,

 Trà Điêu Phan Thành Nhơn, Cao Quảng Văn, Hoàng Phủ Ngọc Phan

http://www.tranxuananwriter.blogspot.com

1

Tạp chí Huế Xưa & Nay

(cơ quan ngôn luận của Hội Khoa học Lịch sử Thừa Thiên - Huế)

TRẦN XUÂN AN VÀ NHỮNG CÔNG TRÌNH MỚI XUẤT BẢN

VỀ NGUYỄN VĂN TƯỜNG

Năm 2004 Nhà Xuất bản Văn Nghệ Thành phố HCM. xuất bản công trình “Phụ chính đại thần Nguyễn Văn Tường (1824-1886)” của Trần Xuân An dày gần 1.000 trang (khổ 16 x 24) được biên soạn rất công phu bằng các thể loại truyện - sử ký - khảo cứu tư liệu lịch sử, đã cung cấp một khối lượng thông tin và tư liệu hết sức phong phú về Nguyễn Văn Tường dựa trên cơ sở khảo cứu và tổng hợp các nguồn tư liệu một cách khoa học và được trình bày theo một phong cách tư duy độc đáo, mới mẻ; đã được nhà sử học Dương Trung Quốc đánh giá là một bộ sách “đáng mua và đáng đọc lắm”. Có lẽ từ sự thành công đáng trân trọng đó, Trần Xuân An tiếp tục cho ra mắt hai tập sách nữa viết về Nguyễn Văn Tường là “Nguyễn Văn Tường (1824-1886), một người trung nghĩa” và “Tiểu sử biên niên Phụ chính đại thần Nguyễn Văn Tường (1824-1886), kẻ thù không đội trời chung của chủ nghĩa thực dân Pháp” (đều do NXB Thanh Niên ấn hành năm 2006). Cả hai cuốn sách đều được tác giả biên soạn công phu. Điều đó cho thấy tác giả đã làm việc một cách nghiêm cẩn, đã đầu tư nhiều tâm lực, trí lực (và cả tài lực) để cho ra đời những công trình nghiên cứu chuyên sâu về một nhân vật lịch sử đặc biệt và hoàn toàn không dễ viết như Nguyễn Văn Tường.

Sách khảo cứu của Trần Xuân An không dễ đọc như truyện và tiểu thuyết của anh nhưng nếu chịu khó đọc sẽ thu hoạch nhiều điều bổ ích và rất thú vị.

                 P.V

(Tạp chí Huế Xưa & Nay, số 78 [11 - 12 / 2006],

mục “Thông tin lịch sử -- văn hoá”, tr. 93).

2

Vài lời ngỏ…

nhân dịp 2 cuốn sử:

“Nguyễn Văn Tường (1824 – 1886), Một Người Trung Nghĩa” – khảo luận về một vài khía cạnh sử học

và “Tiểu Sử Biên Niên PCĐT Nguyễn Văn Tường …”

của Trần Xuân An

vừa được xuất bản trong nước.

Nguyễn Văn Hóa

Khi nói về giai đoạn lịch sử 1000 năm Bắc thuộc, chúng ta thường nhắc nhở đến thời kỳ mở đầu cai trị tàn ác của thái thú Tô Định; nhưng khi nói về giai đoạn thất thủ hơn 100 năm về tay người da trắng Tây dương – tức là thành quả lịch sử dựng nước của 1000 năm sau, đất nước đã có quốc hiệu, bờ cõi đã phân định rõ ràng, nền móng văn hóa đã trở thành nếp sống bàng bạc trong dân gian –, thì chúng ta nghĩ đến cái lý do đưa tới sự mất nước.  Lý do đầu tiên là sức mạnh tự chủ quốc gia, là vấn đề nội chính, nên không thể không nói đến ba nhân vật quan trọng của triều đình Huế lúc đó là ba vị phu chính đại thần – Nguyễn Văn Tường, Tôn Thất Thuyết và Trần Tiễn Thành –, khi kẻ đại diện cho uy quyền quốc gia là Vua – đang ở trong tình thế tranh chấp và tuổi tác còn bé nhỏ.

Lịch sử Việt Nam, trong chiều dài hơn thế kỷ không may mắn, nhiều giai đoạn sách sử bị tiêu hủy, thất tán… có mục đích của các chủ thể thống trị, hay vì yếu tố các sử gia, nhà nghiên cứu… bị các khuynh hướng phe phái, tôn giáo thế lực, màu sắc chính trị làm cho sự thật lịch sử trở thành những câu hỏi của nghi hoặc, dị dạng (historical deformation), càng nhiều nghi vấn càng tốt, để cho những câu trả lời quyết định tính chân sử tương đương với phẩm và lượng của những câu hỏi. Đó là thể cách tạo ra ngụy sử dĩ nhiên là thiếu tính khoa học, nhưng tinh vi. Ba nhân vật nòng cốt của triều chính nói trên bị tách phân ra. Tôn thất Thuyết được mô tả như một con người “tốt bụng, khí khái, hữu dõng vô mưu, thậm chí cực đoan…”, trong khi Nguyễn Văn Tường như một nhân vật “mưu trí, khôn ngoan quỷ quyệt, mưu hòa và hàng giặc…” vì động cơ quyền lợi của bản thân và gia thế.  Những “loại hình sử liệu” này khuynh loát đánh mất tính hợp lý hợp nhất chủ trương, hành động, mưu dũng… kiên quyết đánh giặc ngoại xâm, “dựng vua khả trị”, bảo tồn cơ chế triều đình để đương cự xâm lăng của hai nhân vật Nguyễn Văn Tường và Tôn Thất Thuyết. Trong khi ấy, nhân vật Trần Tiễn Thành trở thành hình ảnh của người “Khách Minh Hương” “khôn ngoan, hiền đức, sáng suốt, thức thời…” bị giết oan, nếu không quốc gia đã không bước qua giai đoạn binh biến đau thương, tàn khốc kéo dài, kể cả chiều dài thời gian… tới ngày hôm nay!

Không riêng gì nền sử học ở Miền Nam trước đây, vốn có sự tự do tương đối về nghiên cứu và giảng dạy, nhưng lại thiếu vắng nguồn chân-sử-liệu; ở miền Bắc vốn có chút tiếng tăm về những công trình khảo cổ sử với dụng ý chính trị về nguồn gốc tổ tiên Thăng Long hoài cổ, thành Cổ Loa xưa cho sự tiếp nối một thủ đô chính trị Hà Nội đương đại, nền sử học Miền Bắc cũng bị biến dạng theo tình thế. Gần nhất là giai đoạn Trung Cộng tấn công biên giới miền Bắc tháng 2/1979, lúc ấy đang còn ở trong nước nên chúng tôi biết rõ sử liệu đã đuợc mài dũa để viết lại; nhưng chỉ trong vòng hai thập niên sau, khi mối-tình-hai-đảng-anh-em được tô điểm lại thì sử học lại thêm một phen thay đổi nữa.

Dù sao, sự thay đổi mang tính thời thượng của kinh tế và phát triển không lâu đến nay, mang tới điều may, tư tưởng và học thuật… của mỗi cái đầu, đã được buông lơi tầm kiểm soát và chế ngự, thì “Phụ Chính Đại Thần Nguyễn Văn Tường, 1924-1886” của bạn Trần Xuân An lại được ra đời trong bối cảnh đó. Cho nên, chúng ta rõ hơn về tinh thần “Trung nghĩa ca” (*) của Miên Thẩm Tùng Thiện Vương, thế nào là triết lý chính trị “hòa là cơ nghi” của Nguyễn Văn Tường, đến những âm mưu để thiết đặt kế hoạch nghị hòa giữa người “Khách Minh Hương” với đô đốc Tây dương Courbet, De Champeaux cùng kẻ ‘thừa sai’ Nguyễn Hữu Độ và Giám mục Caspar đã xảy ra như thế nào cho số phận của bờ cõi đã “tuyệt nhiên định phận tại thiên thư” và những kẻ giang hồ mạo hiểm tìm nguồn lợi kinh tế đi kèm với ‘công cụ’ linh hồn!  Vì thế, những cái chết của các vương tôn công tử: Hồng Tham, Hồng Tu, Hồng Phì, với sự mưu sát người “Khách Minh Hương” ‘mẫu mực’ ấy có phải là bản án lịch sử cần phải được đem ra phê phán, thương cảm, u hoài… để luận công vận tội những con người quốc gia vì sự nghiệp của giống nòi và dân tộc???.

Tôi, nhận được bản tặng cuốn sách vừa đề cập từ tác giả Trần Xuân An hơn một năm nay, có nhiều lần tôi đã cầm nó lên, đã bỏ nhiều giờ để đọc lại một số chương ‘đặc biệt’…; có lúc tôi đã thầm nói một cách quyết đoán thế này: đây là một công trình xứng đáng để cho một trường đại học nào đó, một cơ sở giáo dục có uy tín nào đó (quốc gia hay quốc tế?)… cấp một văn bằng tiến sĩ danh dự sử học… cho tác giả.  Nói thế có cường điệu, quá lời không? Tôi hỏi lại lòng mình như thế, thì may mắn thay, 2 tác phẩm “Nguyễn Văn Tường, Một Người Trung Nghĩa (1824-1886)” – khảo luận về một vài khía cạnh sử học và “Tiểu Sử Biên Niên PCĐT Nguyễn Văn Tường …”  đã được bổ sung, được giấy phép công quyền và do Nhà Thanh Niên xuất bản đã trở thành hiện thực, làm thước đo đại chúng toàn cầu.  Xin thưa trước, đây chẳng phải là lời mời mọc (bởi lý tác phẩm tự nó không cần tới sự mời mọc!), chỉ nhân cơ hội người viết được tác giả yêu cầu “cho mấy lời ý kiến khi đưa hình sách lên web”  muốn gõ nhẹ một tiếng chuông… mở đầu cho một hành trình thời gian, sẽ được công luận có ‘chọn lọc’ lượng giá xem một công trình có sự hướng dẫn, giám sát của cơ chế học viện (academics) so với công trình xuất phát từ hoài bão của lòng tôn kính tổ tiên, nếu không muốn nói một cách ‘lớn lối’ – là, lòng yêu đất nước có sự khác biệt nào không ?!.

Nguyễn Văn Hóa

Chiều thứ sáu, 20.10.2006

Nguồn:

http://giaodiem.us/us-2006/12-06/1206-nvh-gt-txa.pdf

“NGUYỄN VĂN HOÁ PAGE”

(San Jose, California, USA.)

________________________

(*) Theo nhiều tư liệu trong nước, “Trung nghĩa ca” là tác phẩm của Đoàn Trưng (Đoàn Hữu Trưng) – con rể của Miên Thẩm (Tùng Thiện vương).

______________________________________

Trên đây là bài viết của ông Nguyễn Văn Hoá (*), giới thiệu hai cuốn sách của tôi – “Nguyễn Văn Tường (1824 – 1886), một người trung nghĩa” (khảo luận một vài khía cạnh sử học) và “Tiểu sử biên niên phụ chính đại thần Nguyễn Văn Tường (1824 – 1886), kẻ thù không đội trời chung của chủ nghĩa thực dân Pháp” –  vừa được Nxb. Thanh Niên ấn hành, 9-2006.

Không những ông Nguyễn Văn Hoá đã giúp đỡ tôi rất nhiều trong việc xuất bản sách điện tử cũng như ủng hộ tinh thần trong việc xuất bản sách in giấy, ông còn viết bài giới thiệu sách mới. Điều đó khiến tôi vô cùng cảm khích và biết ơn. Tuy vậy, khi muốn gửi đến các nhà nghiên cứu, các nhà văn quen biết hiện sống và làm việc trong nước, qua phương tiện internet, tôi vẫn cảm thấy ngần ngại. Trước hết, cách viết thẳng thắn khi liên hệ đến một số khía cạnh về tình hình sử học trong những thập niên gần đây (sử học phục vụ yêu cầu chính trị nhất thời trước Đổi mới, lúc chiến tranh biên giới Việt – Trung nổ ra, chẳng hạn) chắc hẳn cũng còn gây đôi chút “phiền lòng”. Biết vậy, nhưng tôi cũng nghĩ, sự “phiền lòng” còn sót lại đó không còn gây “sốc” nữa, cho dù ở một số người chậm đổi mới nhất. Chính hai cuốn sách của tôi cũng vậy, nhưng tôi lại “phê phán” với một tâm thế, chỗ đứng khác với ông Nguyễn Văn Hoá, đề tài của tôi lại là nửa sau thế kỉ mười chín (XIX), do đó dễ được sự đồng thuận của nhiều người trong nước hơn. Một điều khác, tôi nhận thấy thế cuộc đã cởi mở, có nhiều người sống trên đất nước Việt Nam của chúng ta chấp nhận cả những nhận định sử học khác lập trường, chính kiến hiện thời với màu sắc biểu cảm không giống như những người trong nước. Thật ra, nhận thức về sự thật lịch sử nửa sau thế kỉ XIX như trong bài viết trên, có lẽ ông Nguyễn Văn Hoá không khác tôi, nhưng cách nói của ông có sắc thái khang khác, cụ thể là chất Việt kiều, đặc biệt là Việt kiều Mỹ, một nước Mỹ vốn quen “bạo nói” (tự do ngôn luận đa chiều, hết cỡ), một nước Mỹ tư bản chủ nghĩa có cả Đảng Cộng sản Mỹ công khai hoạt động (hiện do ông Sam Webb lãnh đạo), thì chất Việt kiều Mỹ ấy có sao đâu! Từ những suy nghĩ như vậy, tôi muốn mạn phép ông được đưa bài viết trên lên trang web của tôi, để kính mến, thân ái gửi đến những ai thường xuyên hoặc thi thoảng ghé vào trang web này, cùng tôi chia sẻ, đồng cảm, trao đổi, tranh luận và nhất trí. 

Kính mong ông Nguyễn Văn Hoá vui lòng, không phiền trách về việc mạn phép đăng lại bài trên web cá nhân cũng như về đôi lời kèm theo.

Trân trọng

TXA.

17 : 52’, thứ ba (thứ tư cũ), ngày 13-12 HB6 (2006),

tại TP. HCM., Việt Nam.

____________________

(*) Nguyên chủ biên Tạp chí điện tử Giao Điểm (giaodiem.com)…

3

Tạp chí Xưa & Nay

(Cơ quan của Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam)

số 270, tháng 10-2006, tr. 35

HAI QUYỂN SÁCH VỀ NGUYỄN VĂN TƯỜNG

Trà Điêu

(PHAN THÀNH NHƠN)

Nguyễn Văn Tường là một nhân vật sống trong thị phi và chết với thị phi. Đánh giá bản ngã của ông, ngay chính những người đương thời với ông, dù ở phía bên này hay phía bên kia, vẫn còn phải phân vân, cân nhắc và thậm chí, hoang mang. Cho nên chúng ta có thể dễ dàng hiểu rằng tại sao, một thời gian rất dài, nhân vật này “được” tránh né đề cập tới; và nếu có “bị” đề cập, thì các luồng đánh giá rất khác nhau, rất không tập trung như khi giới nghiên cứu đánh giá về những nhân vật như Hàm Nghi hay Hoàng Cao Khải chẳng hạn.

Chính vì lẽ đó, đây là một trường hợp hấp dẫn.

Trần Xuân An, sau khi cho ra đời một “Phụ chính đại thần Nguyễn Văn Tường (1824 – 1886)” khá dầy dặn với gần 1000 trang khảo cứu, đã tiếp tục giới thiệu hai quyển sách mới về cùng đề tài: “Tiểu sử biên niên Phụ chính đại thần Nguyễn Văn Tường (1824 – 1886), kẻ thù không đội trời chung của chủ nghĩa thực dân Pháp” (442 trang) và “Nguyễn Văn Tường (1824 – 1886), một người trung nghĩa (khảo luận về một vài khía cạnh sử học)” (354 trang).

Ở quyển đầu, tác giả Trần Xuân An mong muốn trình bày lại hành trạng của vị Phụ chính đại thần theo mạch thời gian gắn liền với những trích dẫn tư liệu do tác giả dày công nghiên cứu, tìm hiểu và lựa chọn, với danh mục tài liệu tham khảo gồm 52 tựa sách, luận văn, bài báo. Mục đích chứng minh đã nằm ngay ở tựa sách.

Quyển thứ hai có thể được xem là một lời đối thoại, mặc dù “đối thoại” chỉ là một trong ba phần nội dung chính của quyển sách, theo sự sắp xếp của tác giả. Đối thoại với ai? Như tác giả đã viết trong “Lời thưa đầu sách”: “… nhằm kiến nghị, đề xuất yêu cầu giải quyết thật rốt ráo, dứt khoát trong tinh thần khoa học đích thực về một vài khía cạnh tồn đọng trên trang báo này, chương sách nọ như di chứng của “định kiến sai lầm” … Lại có người muốn đảo ngược tất thảy sự thật lịch sử thuộc giai đoạn nửa sau thế kỷ XIX ấy để giành chính nghĩa về phía mình…”.

Bỏ mối quan hệ huyết thống trực hệ giữa tác giả và vị Phụ chính đại thần triều Nguyễn, bỏ qua cách đặt vấn đề quá trực diện, bản thân hai quyển sách mang khá nhiều tâm huyết, và nhìn từ phía này sang phía khác, cũng là một sự tập hợp tư liệu khá kỳ công và có giá trị với những ai quan tâm đến nhân vật Nguyễn Văn Tường.

Và dù sao, ý kiến của tác giả cũng rất xác đáng ở điểm: chúng ta không nên đánh giá bất cứ vấn đề nào một cách võ đoán; nếu cần thiết, phải đối thoại thẳng thắn, tổ chức hội thảo rộng rãi trên tinh thần khoa học trước khi đưa ra bất cứ một phán xét nào.

 Xin trân trọng giới thiệu hai quyển sách của tác giả Trần Xuân An đến quý độc giả.

Trà Điêu

(Phan Thành Nhơn) 

TXA. gõ phím vi tính lại theo số tạp chí đã dẫn,

xong lúc 18 : 01’, 12-12 HB6 (2006)

________________

Xin mạn phép tác giả Trà Điêu (Phan Thành Nhơn) và Toà soạn Tạp chí Xưa & Nay để phổ biến trên mạng liên thông toàn cầu (internet) bài giới thiệu sách bên trên, theo số tạp chí đã dẫn.

(Luận cứ, luận chứng và nhận định của tôi về nhân vật lịch sử Nguyễn Văn Tường [1824 - 1886] được thể hiện trong các bộ sách, cuốn sách đã xuất bản với hình thức in giấy hay sách điện tử. Ở đây, tôi không có ý kiến nào khác).

Trân trọng và cảm ơn ông Trà Điêu (Phan Thành Nhơn), Toà soạn Tạp chí Xưa & Nay.

TXA.

18 : 01’, 12-12 HB6 (2006).

4

Tạp chí Kiến Thức Ngày Nay,

số 591, ra ngày 10-01-2007

(theo thông lệ, xuất xưởng & phát hành tại TP.HCM. trước 4 hôm),

mục “Lần trang sách cũ”,

tr. 33 – 35.

VẼ LẠI CHÂN DUNG

PHỤ CHÍNH ĐẠI THẦN NGUYỄN VĂN TƯỜNG (1824 – 1886)

CAO QUẢNG VĂN

Lời toà soạn:

Cuối cùng, sự thật lịch sử cũng được nhìn nhận, đánh giá một cách khách quan: Sau hơn một thế kỷ bị xuyên tạc, hiểu lầm, bao nỗi oan khiên bi kịch trong cuộc đời và hành trạng của Phụ chính đại thần Nguyễn Văn Tường (1824 – 1886) – nhân vật lịch sử đứng đầu triều Nguyễn sau khi Tự Đức băng hà, lúc đất nước ta đang phải đối đầu với hoạ thực dân Pháp xâm lược – đã dần được sáng tỏ…

KTNN.

Trả lại sự công bằng cho lịch sử!

Kế tục cuộc hội thảo khoa học về “Nhóm chủ chiến trong triều đình Huế và Nguyễn Văn Tường” (Trường Đại học Sư phạm TP.HCM., 20-6-1996) là cuộc hội thảo về “Nhân vật lịch sử Nguyễn Văn Tường” (Trung tâm Khoa học xã hội & nhân văn Huế và Hội Khoa học lịch sử Thừa Thiên – Huế, 2-7-2002) và hội nghị “Thông báo nghiên cứu và sử liệu về nhân vật lịch sử Nguyễn Văn Tường trong phong trào Cần vương” (Hội Khoa học lịch sử Việt Nam, 1-11-2003). Góp phần công phu và tâm huyết vào quá trình tìm hiểu, làm sáng tỏ và khẳng định lại sự thật lịch sử đó có phần đóng góp tích cực, đầy tâm huyết của tác giả Trần Xuân An (nội hậu duệ đời thứ năm) cùng bà Nguyễn Thị Ngọc Oanh và con gái – Trần Nguyễn Từ Vân – (hậu duệ đời thứ tư và thứ năm của Phụ chính đại thần Nguyễn Văn Tường), với bao nỗ lực sưu tầm, nghiên cứu [*].

Qua các tư liệu, hình ảnh khai thác được tại các trung tâm lưu trữ hồ sơ của Bộ Ngoại giao, Bộ Hải ngoại và Thuộc địa Pháp, tại làng Papeete, đảo Tahiti (Trung Mỹ) – nơi ông Nguyễn Văn Tường trút hơi thở cuối cùng (30-7-1886) [**], và nhiều nguồn tư liệu phong phú khác, tác giả Trần Xuân An đã “nghiền ngẫm trên từng trang sử”, công phu, cẩn trọng tham khảo, phối kiểm các nguồn, rồi trên cơ sở đối chiếu, lấy “Đại Nam thực lục chính biên” của Quốc sử quán triều Nguyễn biên soạn làm tư liệu chuẩn cứ, để viết nên bộ truyện ký – khảo cứu lịch sử “Phụ chính đại thần Nguyễn Văn Tường (1824 – 1886)” công phu, dày dặn (với 983 trang sách khổ lớn) và tiếp theo là 2 cuốn khảo luận [**]: “Nguyễn Văn Tường, một người trung nghĩa” (dày 354 trang) và “Tiểu sử biên niên Phụ chính đại thần Nguyễn Văn Tường, kẻ thù không đội trời chung của chủ nghĩa thực dân Pháp” (dày 442 trang). Tất cả không ngoài mục đích: Trả lại sự công bằng cho lịch sử!

Bức chân dung đầy đủ, sắc nét

Bức chân dung và tính cách của Phụ chính Nguyễn Văn Tường qua đó ngày càng rõ nét, đối lập hẳn với hình ảnh méo mó trước đây qua lăng kính lệch lạc, do vô tình hay cố ý của một số cá nhân, tổ chức, do quan điểm chép sử bất nhất, tiêu chí đánh giá đổi thay, hoặc nhìn dưới quan điểm của tổ chức thực dân, tay sai hay gián điệp đội lốt tôn giáo, … của lực lượng đối kháng, hoặc do suy diễn, xuyên tạc vì ngộ nhận… Cụ thể hơn, là trái ngược với luận điệu xuyên tạc (của phe “chủ hoà”) cho Nguyễn Văn Tường là người tham lam, tàn nhẫn, quỷ quyệt, Tôn Thất Thuyết nóng nảy, võ biền, hiếu sát, ít học, hèn nhát… lại là một Nguyễn Văn Tường đầy mưu lược, sắc sảo, khôn ngoan, giàu lòng trung nghĩa, thương dân, yêu nước; sáng suốt trong hoạch định chiến thuật, chiến lược, kiên trì; mềm mỏng nhưng quyết liệt trong đấu tranh chính trị, ngoại giao; biết chiến đấu và dám dũng cảm hy sinh vì nghĩa lớn.

Phải chăng bi kịch lớn trong đời ông đã lên đến đỉnh cao sau khi đảm nhận “nhiệm vụ lịch sử” theo lời dụ của thái hoàng thái hậu Từ Dũ sau cuộc kinh đô Huế quật khởi và thất thủ ngày 5-7-1885 (tức 23 tháng 5 Ất dậu)?

Khẳng khái, bất khuất trước bọn thực dân và tay sai trong cuộc đấu tranh trực diện với kẻ thù, Phụ chính Nguyễn Văn Tường nhận trọng trách ở lại kinh thành Huế để lo thu xếp mọi chuyện trong khi vua Hàm Nghi cùng Tôn Thất Thuyết xuất bôn ra Tân Sở, Quảng Trị, để rồi sau đó phải gánh chịu bao tai tiếng vu vạ một cách oan uổng bởi các chiến dịch bôi nhọ (nhằm triệt hạ uy tín của Nguyễn Văn Tường, Tôn Thất Thuyết cùng Trương Văn Đễ, Trần Xuân Soạn trong nhóm chủ chiến, nhằm dập tắt phong trào Cần vương) của đám quan chức thực dân và ngụy triều Đồng Khánh.

Ba cuốn sách của Trần Xuân An đã nêu khá đầy đủ các cứ liệu góp phần làm sáng tỏ các vấn đề trên.

Như trong mật dụ của vua Hàm Nghi từ Tân Sở, Quảng Trị gởi về cho Nguyễn Văn Tường ngày 13-7-1885 (tức 2-6 Ất dậu) cùng lúc với việc ban hành dụ Cần vương: “Nay đại thần Tôn Thất Thuyết cùng ta quanh quẩn, còn ngươi là phụ chính đại thần thì ở lại mà thương đàm. Kẻ ở, người đi đều lấy lòng yêu nước, lo dân làm căn bản; đất trời cũng thực chứng giám…” hay trong mật dụ gởi về Tôn nhơn phủ, hoàng tộc 5 ngày sau đó (vào 7-6 Ất dậu), Hàm Nghi phủ dụ: “Huân thần tâm sự như thế, cáng đáng như thế, thật là đau khổ quá chừng. Nhân vật nước ta, những người trung nghĩa từ xưa, tưởng không hơn được…”.

Mặt khác, qua bản án cáo thị ngày 5-9-1885 (27-7 Ất dậu) của Đô thống Đại Pháp De Courcy, Khâm sứ De Champeaux kết tội lưu đày biệt xứ Nguyễn Văn Tường, cùng bản án chung thẩm của ngụy triều Đồng Khánh (và Pháp) kết tội Nguyễn Văn Tường cùng 3 thành viên chủ chốt của nhóm chủ chiến triều đình Huế vào tháng 9-1885 (tháng 8 Ất dậu) “đều là bè đảng làm loạn” (ĐNTL., tập 37, tr. 35), đã cho thấy rõ hơn bao giờ hết hình ảnh Phụ chính Nguyễn Văn Tường: một con người trung nghĩa, một đại quan yêu nước, là kẻ thù không đội trời chung của chủ nghĩa thực dân Pháp.

Điều đáng ghi nhận khác là ngoài việc khảo chứng công phu, với thái độ khách quan, đầy tâm huyết trong nỗ lực tiếp cận sự thật lịch sử nhằm “nói lại cho rõ”, làm sáng tỏ tính cách, hình ảnh của nhân vật lịch sử đặc biệt yêu nước Nguyễn Văn Tường trong một giai đoạn trong một giai đoạn lịch sử đặc biệt bi hùng (1858 – 1885) của cuộc đối đầu với thực dân Pháp dưới triều Nguyễn, tác giả Trần Xuân An đã góp phần làm sáng tỏ thêm một số vấn đề liên quan đến các sự biến ở kinh đô Huế và những mắc mứu trong quan hệ Việt – Pháp của một giai đoạn lịch sử đầy bi kịch. (**).

CAO QUẢNG VĂN

__________

(*) Nhân đọc 3 tác phẩm biên khảo của Trần Xuân An:

- “Phụ chính đại thần Nguyễn Văn Tường (1824 – 1886)”, Nxb. Văn Nghệ TP. HCM., 12-2004.

- “Tiểu sử biên niên Kì Vĩ phụ chính đại thần Nguyễn Văn Tường, kẻ thù lớn nhất của chủ nghĩa thực dân Pháp”, Nxb. Thanh Niên, 9-2006.

- “Nguyễn Văn Tường (1824 – 1886), một người trung nghĩa – Khảo luận về một vài khía cạnh sử học”, Nxb. Thanh Niên, 9-2006.

(**) Như lời ghi nhận của nhà sử học Dương Trung Quốc, Tổng thư ký Hội Khoa học lịch sử Việt Nam, về bộ sách “Phụ chính đại thần Nguyễn Văn Tường (1824 – 1886)”: "Đây là bộ sách được viết rất công phu. […] một đề tài không dễ về một nhân vật mà tính phức tạp ở sự đánh giá đã kéo dài nhiều thập kỷ […]”. Cuốn sách đã “giúp người ta nhận ra một Nguyễn Văn Tường không những không cách biệt mà gắn bó làm một với những người lâu nay được xếp sang một chiến tuyến riêng – chủ chiến – như vua Hàm Nghi hay Tôn Thất Thuyết”...

(Chú thích của tác giả bài viết: Cao Quảng Văn)

[*] [**] Xin lưu ý, ba điểm có thêm chú thích này, ông Cao Quảng Văn chỉ viết gộp lại, không theo trình tự thời gian như vậy, do đó có ý kiến phản hồi yêu cầu làm rõ. Tôi đã đọc lại bài báo trên, và thấy cần bổ sung thêm chú thích sau đây:

Công việc đơn thuần sưu tầm và góp phần dịch thuật một số tư liệu tìm được, ở Pháp, Tahiti, kể cả ảnh chụp ở hòn đảo này, do bà [cô] Nguyễn Thị Ngọc Oanh và con gái của bà ([em] Trần Nguyễn Từ Vân) thực hiện. Số tư liệu và hình ảnh ấy, tôi không hề biết đến, trước hội thảo ở Huế, 2-7-2002. Chỉ trước khi tham dự hội thảo ở Huế ấy vài hôm, sau khi tôi đã mua vé may bay để ra Huế, ông Trần Viết Ngạc có trao cho tôi một vài tờ photocopy đôi ba mẩu báo cũ, dăm bày hình ảnh mới do Trần Nguyễn Từ Vân chụp và một bài thơ do cô ấy sáng tác! Trong hội thảo ở Huế, 2-7-2002, bà Nguyễn Thị Ngọc Oanh và cô Trần Nguyễn Từ Vân đã báo cáo trực quan bằng phim đèn chiếu số tư liệu văn bản sưu tầm được và bằng cách trưng bày số hình ảnh trên một phông vải.

Sau Hội thảo ở Huế, nếu nhà nghiên cứu Trần Viết Ngạc không đăng lên trên Tạp chí Xưa & Nay, tôi cũng không thể khai thác sử dụng được số tư liệu ấy (vì chỉ được nghe trích đọc và xem lướt trên màn hình). Mãi cho đến khi tôi có giấy phép xuất bản bộ sách "Phụ chính đại thần Nguyễn Văn Tường (1824 - 1886)", 2004, tôi mới được anh Nguyễn Hạnh (nay là phó tổng biên tập Xưa & Nay) cho mượn cuốn tư liệu của bà Nguyễn Thị Ngọc Oanh và cô Trần Nguyễn Từ Vân (có bổ sung thêm, in vi tính, 2003) để xem và sao chụp để làm tư liệu xem thêm (chỉ xem thêm, chứ không trích dẫn gì ở cuốn tư liệu in vi tính ấy).

Bà Nguyễn Thị Ngọc Oanh không viết gì về nhân vật lịch sử Nguyễn Văn Tường, cô Trần Nguyễn Từ Vân cũng không viết bài nghiên cứu nào cả (ngoài một bài thơ kể trên và một bài văn xuôi thuật sự do Trần Nguyễn Từ Vân cảm tác, có nội dung cũng gần như nội dung bài thơ, chỉ thuật lại những chuyến đi sưu tầm; bài văn xuôi này đã đăng trên Tạp chí Xưa & Nay).

Nói tóm lại, tôi chỉ sử dụng những phần tư liệu ấy do nhà nghiên cứu Trần Viết Ngạc công bố trên Tạp chí Xưa & Nay, cùng một vài hình ảnh cô Nguyễn Thị Từ Vân chụp, ông Trần Viết Ngạc đã đưa cho tôi, cô đã báo cáo trực quan như đã nói; và để ghi nhận công lao sưu tầm của cô [em], tôi có trích một đoạn bài thuật sự của cô, đã đăng tạp chí Xưa & Nay mà thôi. Xem sách tôi đã xuất bản dưới hình thức in giấy và xuất bản trên web thì rõ (ghi chú xuất xứ tư liệu trích dẫn rất cụ thể).

Xin cảm ơn ý kiến phản hồi của vài người đọc đáng kính, vì lòng quý mến, đã yêu cầu làm rõ cách diễn đạt gộp và diễn đạt không theo trình tự thời gian ở đoạn kế tiếp của ông Cao Quảng Văn ở bài báo giới thiệu, bình luận trên.

TXA.

http://chimviet.free.fr/index2.htm

http://www.tranxuananwriter.blogspot.com/

http://docs.google.com/View?docid=dc9fgpkh_113fnshhh

http://docs.google.com/View?docid=dc9fgpkh_119czkhp4

http://www.minhkhai.com.vn/Books.aspx?m=author&authorID=20058